Zapraszam na kolejny zestaw aktualności surowcowych.
nie chcesz czytać?
kliknij by przejść od razu do odcinka programu Surowcowe info
Słowniczek
- pp – punkt procentowy
- b/z – bez zmian
- t/t – zmiana wartości względem poprzedniego tygodnia
- m/m – zmiana wartości względem poprzedniego miesiąca
- q/q – zmiana wartości względem poprzedniego kwartału
- r/r – zmiana wartości względem poprzedniego roku
- s/s – zmiana wartości względem poprzedniego sezonu (w przypadku surowców mających sezon na przełomie roku kalendarzowego)
W dzisiejszych aktualnościach:
- ogólne informacje
- kawa
- cukier
- kakao
- pszenica
- kukurydza
- soja
- pozostałe rośliny oleiste
- wieprzowina, wołowina, drób i ryby
- energia elektryczna
- ropa naftowa
- gaz ziemny
- energia odnawialna
- uran
- węgiel
- złoto
- miedź
- pozostałe metale przemysłowe
- program Surowcowe info
Ogólne informacje
- Produkcja w USA skurczyła się jeszcze bardziej w grudniu, spadając drugi miesiąc z rzędu do 48,4 z 49,0 w listopadzie, co jest najsłabszym odczytem od maja 2020 r., podał Institute for Supply Management (ISM).
Kawa
- Deszcze w brazylijskich obszarach kawowych i prognozy dotyczące większej ilości opadów w ciągu najbliższych kilku dni powinny pomóc w rozwoju upraw.
- Słabe zachowanie kawy w 2022 roku oznacza, że w niektórych indeksach doszło do jej niedoważenia, więc będzie kupowanie, aby przywrócić poprzednią równowagę, wraz ze sprzedażą lepiej radzących sobie towarów.
- Kostarykańscy plantatorzy kawy wyeksportowali w grudniu o 11,7% mniej ziaren niż w tym samym miesiącu 2021 r., poinformował we wtorek krajowy instytut kawy ICAFE.
Cukier
- Indonezja planuje import 3,6 mln ton surowego cukru dla celów przemysłowych oraz 0,991 mln ton białego cukru dla konsumentów końcowych. Minister ds. handlu Indonezji, Zulkifli Hasan, nie podał ram czasowych dla planów importu, choć są to zapewne prognozy na mniej niż 12 miesięcy dla cukru surowego i możliwe nawet ponad 2 lata dla cukru rafinowanego. Wg USDA w sezonie 2020/21 import surowego cukru wyniósł ponad 5,6 mln ton i 0,45 mln ton cukru białego, w sezonie 2021/22 było yo 5,2 mln ton surowego cukru i 0,33 mln ton cukru rafinowanego.
Kakao
- Przypływy kakao do portów na Wybrzeżu Kości Słoniowej osiągnęły poziom 1,259 mln ton od 1 października 2022 do 1 stycznia 2023.
Pszenica
- Rosyjski eksport pszenicy w styczniu 2023 szacowany jest na co najmniej 3,6 mln ton. Grudniowy eksport wyniósł między 4,1 a 4,5 mln ton. Od rozpoczęcia inwazji na Ukrainę Rosja nie publikuje dokładnych danych o imporcie i eksporcie.
- Na równinach USA oceny warunków upraw pszenicy ozimej spadły w grudniu w Kansas, ale wzrosły w Kolorado i Oklahomie, poinformował Departament Rolnictwa USA. „Niektóre obszary uprawy pszenicy w USA wykazały zaskakującą poprawę warunków” – powiedział CHS Hedging.
Kukurydza
- Według Buenos Aires Grains Exchange 15% kukurydzy w Argentynie było w stanie dobrym lub doskonałym (b/z t/t; -43 pp s/s). 28% upraw kukurydzy było w umiarkowanym lub złym stanie (+2 pp t/t; +20 pp s/s). Oceny te mogą nie uwzględniać ostatnich opadów, ale jakakolwiek poprawa warunków w tym tygodniu może wkrótce ulec pogorszeniu ze względu na przewidywaną kombinację suchej i ciepłej pogody do połowy miesiąca.
Soja
- Q4 2022 w Argentynie był najbardziej suchy od co najmniej 35 lat, 44% poniżej wieloletnich średnich. To znacznie redukuje potencjalne plony soi i kukurydzy w kraju. Według Buenos Aires Grains Exchange tylko 10% upraw soi było w stanie dobrym lub doskonałym (-2 pp t/t; -47 pp s/s). Z kolei uprawy w umiarkowanym lub złym stanie wzrosły do 28% (+3 pp t/t; +20 pp s/s). Oceny te mogą nie uwzględniać ostatnich opadów, ale jakakolwiek poprawa warunków w tym tygodniu może wkrótce ulec pogorszeniu ze względu na przewidywaną kombinację suchej i ciepłej pogody do połowy miesiąca.
Pozostałe rośliny oleiste
- Indyjski import oleju palmowego w grudniu 2022 wyniósł 1,1 mln ton (-3,51% m/m; +94% r/r). Wyższe rabaty oleju palmowego w stosunku do konkurencyjnych olejów roślinnych skłoniły rafinerie do zwiększenia zakupów w sezonowo słabym okresie zimowym. Większy import z Indii, największego na świecie nabywcy oleju palmowego, pomógłby czołowym producentom Indonezji i Malezji zmniejszyć zapasy i wesprzeć referencyjne ceny oleju palmowego. Rekordowy miesięczny import oleju palmowego wynosi 1,26 mln ton we wrześniu 2021. Import indyjskiego oleju palmowego jest zwykle umiarkowany w miesiącach zimowych, ponieważ olej tropikalny krzepnie w niższych temperaturach. Na styczeń import jest prognozowany na ~0,85 mln ton. Grudniowy import oleju sojowego wyniósł 0,252 mln ton (-36% r/r), a oleju słonecznikowego 0,19 mln ton (-26% r/r). Indie kupują olej palmowy głównie z Indonezji, Malezji i Tajlandii, natomiast olej sojowy i słonecznikowy importują z Argentyny, Brazylii, Rosji i Ukrainy.
Wieprzowina, wołowina, drób i ryby
- W zachodnich Czechach, 150 km od Pragi, władze zostały zmuszone do zlikwidowania 750 tysięcy sztuk drobiu na skutek pojawienia się ptasiej grypy. To najtragiczniejszy bilans uboju z powodu ptasiej grypy w Czechach. W tym tygodniu na południe od Pragi (68 km) już dokonano uboju 13 tysięcy sztuk drobiu żeby zapobiec rozprzestrzenianiu się ptasiej grypy.
Energia elektryczna
- Zużycie energii w Niemczech w 2022 r. spadło o 4,7% rok do roku do najniższego poziomu od czasu zjednoczenia w latach 90-tych. „Jednak zwiększone zużycie węgla i ropy zniweczyło redukcje emisji dzięki oszczędności energii” – powiedział w oświadczeniu berliński think tank Agora Energiewende. Energia odnawialna osiągnęła rekordowy udział 46% w niemieckim miksie energetycznym. Emisje gazów cieplarnianych wyniosły w zeszłym roku około 761 milionów ton. Niemcy chcą do 2030 roku ograniczyć emocję o 65% w porównaniu z 1990 r., a całkowita neutralność pod względem emisji dwutlenku węgla ma zostać osiągnięta do 2045 r. Emisja CO2 z energetyki w 2022 roku wyniosła 255 mln ton, o 3% więcej niż rok wcześniej, ale nieco poniżej celu sektorowego wynoszącego 257 mln ton. Sektor przemysłowy również osiągnął swój cel, ograniczając emisje o 8 mln ton w ubiegłym roku dzięki działaniom oszczędnościowym i spadkowi produkcji, ale sektory transportowy i budowlany nie spełniły swoich rocznych celów.
Ropa naftowa
- Commerzbank powiedział, że oczekuje, że globalne perspektywy gospodarcze będą odgrywać „znacznie ważniejszą rolę” w kształtowaniu się cen ropy niż decyzje produkcyjne podejmowane przez Organizację Krajów Eksportujących Ropę Naftową (OPEC) i jej sojuszników, grupę znaną pod wspólną nazwą OPEC+. Bank oczekuje, że oznaki ożywienia gospodarczego „w kluczowych obszarach gospodarczych” popchną ropę typu Brent z powrotem w okolice $100 za baryłkę, co może nastąpić od drugiego kwartału roku.
- Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową (OPEC) pompowała w zeszłym miesiącu 29,0 mln baryłek dziennie (bpd), czyli o 120 000 baryłek dziennie więcej niż w listopadzie. Grudniowy wzrost był spowodowany ożywieniem wydobycia w Nigerii, która od miesięcy walczy z kradzieżą ropy naftowej i brakiem bezpieczeństwa w regionie produkującym ropę naftową. Zgodność wydobycia OPEC z ustalonymi limitami wyniosła w grudniu 161% (-2 pp m/m). Oznacza to wydobycie o 0,78 mln baryłek poniżej limitów organizacji. Nigeria zamierza zwiększyć wydobycie do 1,6 mln baryłek dziennie w tym kwartale, powiedział minister finansów tego kraju.
- W Polsce cena popularnej benzyny Eurosuper 95 bez ceł i podatków była w grudniu 2022 najwyższa w UE, podczas gdy olej napędowy był drugim najdroższym w bloku po Szwecji, wynika z tygodniowego biuletynu naftowego opublikowanego przez Komisję Europejską. Stoi to w sprzeczności z medialnymi wypowiedziami zarówno polityków z partii rządzącej jak i prezesa monopolisty na hurtowym rynku paliw w Polsce – PKN Orlen.
- „Od lutego tylko około 10% ropy przerabianej przez rafinerie grupy (PKN Orlen) będzie pochodzić z Rosji” – powiedział dziennikarzom Grzegorz Markiewicz, dyrektor wykonawczy ds. handlu w PKN Orlen. Orlen zapewnił, że zabezpieczył alternatywne dostawy ropy, a Polska deklaruje gotowość całkowitego zaprzestania zakupu rosyjskiej ropy, jeśli sankcje UE zostaną rozszerzone o dostawy rurociągowe. Łączna wydajność rafinerii Orlenu w Polsce, Czechach i na Litwie przekracza 45 mln ton ropy rocznie. W listopadzie PKN Orlen poinformował, że 70% ropy dostarczanej do jego rafinerii pochodzi ze źródeł nierosyjskich.
- Chiny podniosły swoją pierwszą partię kwot eksportowych na rafinowane produkty naftowe na rok 2023 do 18,99 mln ton (+46% r/r). Kwoty mogą zachęcić rafinerie będące największym światowym importerem ropy do przerobu większej ilości ropy i utrzymania eksportu paliw na rekordowym poziomie w pierwszej połowie, łagodząc wpływ ewentualnych cięć w eksporcie rosyjskiego oleju napędowego, gdy w lutym wejdą w życie sankcje Unii Europejskiej. Wolne moce rafineryjne w Chinach mogą pośrednio złagodzić deficyt wynikający z unijnego zakazu importu rosyjskiego oleju napędowego od lutego, stwierdzili analitycy Citi.
- BP plc planuje zwiększyć swoje inwestycje w USA w 2023 roku. Inwestycje lądowe w Teksasie mają pochłonąć $2,4 mld (+41% r/r), z kolei w Zatoce Meksykańskiej firma zainwestuje $2,3 mld (+15% r/r).
- Brazylijska minister ds. nowych kopalń i energetyki Alexandre Silveira powiedział, że państwowa spółka naftowa Petrobras odegra wiodącą rolę w rozwoju sektora rafineryjnego i podkreślił znaczenie rozwoju zasobów odnawialnych. Silveira dodał, że ogólnokrajowy deficyt zdolności rafineryjnych czyni ludność „zakładnikami importu produktów naftowych i gazu ziemnego”, narażając brazylijski rynek na „stałe i gwałtowne wahania”. Silveira ogłosiła również utworzenie Krajowego Sekretariatu ds. Transformacji Energetycznej, który byłby poświęcony wyłącznie strukturyzacji polityk publicznych mających na celu pozycjonowanie Brazylii jako światowego lidera w dziedzinie czystej energii. Gaz ziemny i biomasa mogą być szczególnie widoczne, ponieważ Brazylia chce zbudować średnio- i niskoemisyjną gospodarkę.
- Angolski państwowy gigant naftowy Sonangol planuje IPO do 30% swoich udziałów na krajowej giełdzie BODIVA do 2027 r., a następnie notowanie swoich akcji na międzynarodowej giełdzie papierów wartościowych. Pod rządami prezydenta Joao Lourenco południowoafrykański członek OPEC przechodzi ambitne reformy mające na celu naprawę zdominowanej przez państwo gospodarki i chce sprywatyzować dziesiątki aktywów, w tym Sonangol, którego debiut giełdowy planowano pierwotnie przed 2022 r. Powiedział, że zadeklarowany kapitał zakładowy Sonangol w wysokości 12 miliardów dolarów odzwierciedla jedynie kwotę zainwestowaną przez państwo na przestrzeni lat, a nie przewidywaną przyszłą wycenę, którą firma dopiero szacuje. Fitch Solutions prognozuje, że wydobycie ropy w Angoli spadnie o 20% do 2031 r., ponieważ kilka kluczowych pól naftowych zostanie zamkniętych.
Gaz ziemny
- Indonezja zatwierdziła pierwszy plan zagospodarowania podmorskiego złoża gazu ziemnego Tuna. Złoże na Morzu Południowochińskim między Indonezją a Wietnamem, osiągnie szczytową produkcję 115 milionów standardowych stóp sześciennych dziennie (MMSCFD) w 2027 r. Inwestycja szacowana jest na $3,07 mld. Gaz ma być eksportowany do Wietnamu. Działalność energetyczna na Morzu Południowochińskim była w ostatnich dziesięcioleciach przedmiotem sporów o to, który kraj ma suwerenne prawa, a prace Wietnamu, Malezji i Filipin w ich wyłącznych strefach ekonomicznych były zakłócane przez chińską straż przybrzeżną lub jednostki nadzoru morskiego. Chiny rości sobie pretensje do suwerenności nad prawie całym Morzem Południowochińskim, powołując się na własne mapy historyczne, twierdząc, że międzynarodowy trybunał arbitrażowy w 2016 r. orzekł, że nie ma podstawy prawnej. W 2021 roku Chiny nakazały Indonezji zaprzestanie wierceń w poszukiwaniu ropy i gazu ziemnego na obszarach morskich, które oba kraje uważają za własne.
- Bułgarski Bulgargaz podpisał 13-letnią umowę z tureckim Botas dającą dostęp firmie do tureckiej sieci gazociągów i terminali LNG. Umowa opiewa na około 1,5 mld m3 gazu ziemnego rocznie.
- Główny ukraiński producent gazu ziemnego Ukrgasvydobuvannia (UGV), część państwowej firmy naftowo-gazowej Naftogaz, zmniejszył wydobycie gazu o zaledwie 3% do 12,5 mld metrów sześciennych pomimo działań wojennych w wielu regionach Ukrainy. „Wynik ten stał się możliwy w warunkach, gdy ostrzelano setki zakładów produkcyjnych i urządzeń, wiele pól i setki studni Ukrgaswydobuwanni było lub nadal znajduje się pod okupacją lub w pobliżu linii frontu” – podała firma. Oprócz UGV w produkcję gazu zaangażowane są dziesiątki niezależnych firm. W 2021 roku Ukraina wydobyła 19,8 mld m3
- W 2022 r. amerykański eksport gazu ziemnego w postaci LNG wzrósł do 10,6 bcfd (+8% r/r), minimalnie więcej niż australijski eksport wynoszący 10,7 bcfd. Eksport z Kataru wyniósł 10,5 bcfd. W 2021 roku Stany Zjednoczone zajmowały trzecie miejsce pod względem eksportu za Australią i Katarem. We wszystkich trzech krajach nowe możliwości eksportowe spodziewane są dopiero w kolejnych latach: w 2024 roku (USA, +4,2 bcfd), w 2025 (Katar) i w 2026 roku (Australia). Przywrócenie działalności terminalu Freeport LNG w Q1 2023 zapewne pozwoli USA uzyskać tytuł największego eksportera LNG na świecie. „Ponieważ Europa i Azja wymagają więcej LNG, amerykańscy operatorzy są gotowi budować coraz więcej infrastruktury, aby sprostać tym wymaganiom” – powiedział Reuterowi James West, starszy dyrektor zarządzający w firmie badawczej energetycznej Evercore ISI. W 2022 r. 7,2 bcfd, eksportu LNG z USA trafiło do Europy (69%).
- Prognozowany popyt wraz z eksportem gazu ziemnego w USA w tym tygodniu to 110,5 mld stóp sześciennych (-16,4 bcfd mniej niż piątkowa prognoza). W przyszłym tygodniu zapotrzebowanie ma wynieść 121,5 bcfd.
- Produkcja gazu w USA (z wyłączeniem Alaski) w styczniu 2023 wynosi 98,3 mld stóp sześciennych dziennie gazu ziemnego (+1,65% m/m). Grudniowe wydobycie wyniosło 96,7 bcfd.
- Przepływ gazu do amerykańskich terminali eksportowych w styczniu 2023 wynosi średnio 11,8 bcf.
Energia odnawialna
- Najwięksi kanadyjscy producenci ropy naftowej z piasków roponośnych podpisali porozumienie z rządem Alberty, umożliwiające im ocenę geologii podziemnego składowiska dwutlenku węgla, co jest krokiem w ich planie walki z emisjami gazów cieplarnianych. Proponowane centrum wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS), będzie gromadzić i przechowywać emisje z 14 projektów piasków roponośnych w północnej Albercie do 2030 r. Sektor naftowy i gazowy jest najbardziej zanieczyszczającym przemysłem w Kanadzie, a CCS jest ważnym elementem planu Pathways Alliance – organizacji sześciu firm reprezentujących 95% kanadyjskiej produkcji ropy z piasków roponośnych: Canadian Natural Resources Ltd, Suncor Energy, Cenovus Energy, Imperial Oil, ConocoPhillips Canada i Meg Energy. Koszt CCS szacowany jest na ~$12,2 mld. W zeszłym roku rząd Kanady ujawnił ulgę podatkową na inwestycje w CCS, ale przemysł naftowy prosi rządy federalne i prowincjonalne o dalsze wsparcie finansowe.
Uran
- Szwedzki premier Ulf Kristersson powiedział, że Szwecja musi kupić co najmniej dwa reaktory atomowe by zapewnić sobie bezpieczeństwo energetyczne. Kraj prawdopodobnie kupi reaktory od Francji.
Węgiel
- Związki zawodowe w JSW S.A. żądają 25% podwyżki, jednocześnie grożąc strajkiem w przypadku nie spełnienia ich żądań. Podwyżka ma dotyczyć okresu od 1 stycznia 2023 roku. Pracownicy firmy w 2022 roku wynegocjowali 10% podwyżkę oraz premię, na którą spółka wydała do 480 mln zł.
- Chiński planista zezwolił trzem przedsiębiorstwom użyteczności publicznej wspieranym przez rząd centralny i czołowemu producentowi stali na wznowienie importu węgla z Australii, co jest pierwszym takim posunięciem od czasu, gdy Pekin nałożył nieoficjalny zakaz handlu węglem z sąsiednim kontynentem w 2020 r. Częściowe złagodzenie zakazu importu węgla następuje po spotkaniu ministrów spraw zagranicznych Australii i Chin w celu zresetowania stosunków dyplomatycznych. Narodowa Komisja ds. Rozwoju i Reform (NDRC) wezwała we wtorek China Datang Corp, China Huaneng Group, China Energy Investment Corporation i China Baowu Steel Group w celu omówienia wznowienia importu węgla z Australii. Firmy otrzymają pozwolenie na zakup australijskiego węgla wyłącznie na własny użytek. Australia była drugim co do wielkości dostawcą węgla do Chin przed wprowadzeniem zakazu, odpowiadając za prawie 30% importu węgla do Chin (~70 mln ton rocznie).
Złoto
- „Nowy rok sprzyja napływowi nowych środków do wszystkich klas aktywów” – powiedział analityk UBS, Giovanni Staunovo.
- Saxo Bank prognozuje najbliższe opory na złocie na $1 850/oz oraz $1 878/oz.
- Protokół FED pokazał, że wszyscy jej decydenci pozostają zaangażowani w walkę z inflacją, ale zgodzili się co do potrzeby spowolnienia podwyżek stóp procentowych w 2023 roku. „Złoto trzyma się wyjątkowo stabilnie, pomimo protokołów FED, które jasno stwierdzają, że stopy procentowe będą nadal rosły i nie będzie obniżek stóp procentowych w 2023 r.” – powiedział Tai Wong, starszy handlowiec w Heraeus Precious Metals w Nowym Jorku. W protokole wskazano, że urzędnicy „podkreślali potrzebę zachowania elastyczności i opcjonalności przy zmianie polityki na bardziej restrykcyjną”, z powrotem do wzrostu o ćwierć punktu procentowego na najbliższym spotkaniu FOMC na przełomie stycznia i lutego.
Miedź
- Chilijska komisja kongresowa zatwierdziła w środę kontrowersyjną ustawę o opłatach licencyjnych za wydobycie, co przybliża ją do ostatecznego zatwierdzenia w ramach szeroko zakrojonej rządowej reformy podatkowej. Rząd zmodyfikował ustawę w październiku, proponując stałą opłatę licencyjną w wysokości 1% dla dużych górników i usuwając przepisy, które wiązały płatności z cenami miedzi.Przemysł wydobywczy z zadowoleniem przyjął zmianę, ale stwierdził, że obciążenia podatkowe pozostają zbyt wysokie.
- „Spodziewamy się, że miedź spadnie do $7 800 za tonę w ciągu najbliższych trzech miesięcy, ponieważ koniec uzupełniania zapasów wyrobów gotowych, wyższa produkcja hut, sezonowa słabość i słabość globalnej konsumpcji końcowej napędzają rynek do nadwyżki” – napisali analitycy Citi.
- Rosnąca liczba przypadków COVID w Chinach będących czołowymi konsumentami wzmocniła obawy o popyt, który już jest pod presją osłabienia globalnej aktywności przemysłowej. „Globalnie nie wygląda to dobrze dla metali przemysłowych” – powiedział jeden z handlarzy metalami, dodając, że optymizm co do szybkiego łagodzenia przez Chiny ograniczeń związanych z COVID jest osłabiany przez liczbę infekcji.
Pozostałe metale przemysłowe
- Firma Piedmont Lithium Inc poinformowała o zmianach o aktualizacji umowy z Tesla Inc na dostawy koncentratu spodumenu, kluczowego surowca do produkcji akumulatorów. W ramach nowej umowy firma dostarczy Tesli około 125 000 ton metrycznych koncentratu spodumenu, czyli SC6, od drugiej połowy 2023 r. do końca 2025 r. Umowa zawiera opcję jej przedłużenia na kolejne trzy lata. Pierwotny kontrakt z września 2020 r. wymagał stałego zobowiązania stanowiącego około jednej trzeciej planowanej produkcji SC6 w Piemoncie w wysokości 160 000 ton rocznie ze złoża w Karolinie Północnej, z datą rozpoczęcia między lipcem 2022 r. a lipcem 2023 r. Obecna zmiana pozwala dostarczyć SC6 z zakładu w kanadyjskim Quebecu. Tesla buduje fabrykę w Teksasie, która przekształci SC6 z Piemontu w wodorotlenek litu, kluczowy element konstrukcyjny akumulatorów pojazdów elektrycznych.
- Prezydent Panamy, Laurentino Cortizo, powiedział, że rząd przedstawił kanadyjskiej spółce górniczej First Quantum Minerals ostateczną umowę regulującą działalność. Obie strony spierają się o takie kwestie, jak stabilność kontraktów i rządowy plan zwiększenia rocznych opłat licencyjnych do 375 milionów dolarów, co było głównym tematem dyskusji.
- „Podtrzymujemy naszą opinię, że jest mało prawdopodobne, aby konsumpcja stali w chińskim sektorze nieruchomości znacząco wzrosła w ciągu najbliższych 3-6 miesięcy. Sektor nieruchomości nadal stoi w obliczu wyzwań. Bezpieczeństwo pracy i zaufanie konsumentów pozostają wyzwaniem, a obecna fala infekcji COVID pozostaje wiatrem w żagle” – napisali analitycy Citi w notatce z 3 stycznia.
Omówienie aktualności
Program Surowcowe info od lipca 2020 roku pojawia się na moim osobistym kanale YouTube w poniedziałki i czwartki:
Statystyki
Od niedzieli do czwartku około 19:30 na moich social mediach (Facebook oraz Twitter) są publikowane statystyki intraday’owe dotyczące kierunku ceny na następny dzień. Z surowców wśród statystyk jest złoto, gaz ziemny, ropa Brent oraz ropa WTI. Wyjaśnienie potencjału tych danych znajdziecie w tym artykule.