Kawa -

Spis treści

Jak inwestować w kawę?
Ogólne informacje
Historia kawy
Hodowcy kawy
Sezon kawowy
Importerzy kawy
International Coffee Organization
Raporty Departamentu Rolnictwa USA
Raporty CFTC
Spółki kawowe
Artykuły specjalne
Regiony produkcyjne kawy w Brazylii
Aktualności (podstrona)

aktualizacja: listopad 2024

Jak inwestować w kawę?

Specjalny odcinek programu Surowcowe info zawierający podstawy niezbędne do skutecznego inwestowania w kawę:

Ogólne informacje

ziarno kawy Liberica pomiędzy dwoma ziarnami arabiki; źródło: https://theprimadonnalife.com

Kawowiec to rodzaj wiecznie zielonych krzewów i drzew z rodziny marzanowatych obejmujący 104 gatunki. Owocowanie zaczyna się od trzeciego roku od zasadzenia. Wśród kaw wyróżniamy dwa podstawowe, handlowane na kontraktach terminowych gatunki:

arabika
robusta

Istnieje jeszcze odmiana kawy „liberica”, która jest zdecydowanie najrzadszą odmianą (poniżej 1% zbiorów kawy na świecie) hodowaną głównie w Malezji, Indonezji i na Filipinach. Ma też mniejszą zawartość kofeiny (1,23g/100g) niż arabika (1,61g/100g) czy robusta (2,26g/100g).

Ziarna kawy mają największe zastosowanie w przemyśle spożywczym.

Powrót do spisu treści

Historia kawy

Owoce kawowca znano i spożywano już na tysiąc lat przed naszą erą w Etiopii, choć nie była to roślina uprawiana przez człowieka, a dziko rosnące krzewy i drzewka. Pomiędzy XIII a XIV wiekiem zostały one przywiezione do Jemenu, gdzie poddano ziarna po raz pierwszy procesowi palenia a następnie parzenia z nich napoju. Piewcami kawy parzonej były koczownicze plemiona Beduinów, które rozpowszechniły napój w krajach arabskich. W niektórych regionach próbowano zakazywać spożywania kawy, np. w Mekce w 1511 roku albo w Kairze w 1532 roku, ale zakazy szybko zniesiono. Po upowszechnieniu kawy w Imperium Osmańskim w XVI wieku, stało się ono potentatem handlowym na rynku kawy.

Do Europy kawa zawitała także w XVI wieku, ale pierwszą kawiarnię otwarto w 1650 roku w Oxfordzie – i właśnie XVII wiek uważa się za moment zyskiwania popularności kawy w Europie. W Wiedniu pierwszą kawiarnię założył Jerzy Franciszek Kulczycki, polski żołnierz biorący udział w Odsieczy Wiedeńskiej (1683), który miał wykorzystać zapasy kawy pozostawione przez wycofujące się wojska tureckie – to także jego nazwisko się wymienia w kontekście dodawania do kawy mleka i cukru. Dzięki Portugalczykom, którzy kawowca zaczęli uprawiać w Brazylii, na początku XIX wieku napój stał się powszechnie dostępny. Szacuje się, że kawy jest spożywane ponad 400 mld filiżanek rocznie, w tym najwięcej w USA, bo około 400 mln filiżanek dziennie (~146 mld rocznie).

Nowojorska Giełda Kawy czyli miejsce obrotu kontraktami terminowymi na kawę powstała w 1882 roku, naprzeciwko Giełdy Bawełny przy Hanover Square. Już w 1900 roku importem kawy do USA zajmowała się prawie 150 firm. Na początku lat 20-tych w USA importerów kawy było ponad 250 i ponad 765 sklepów z kawą. Na giełdzie kawowej w 1914 roku wprowadzono kontrakty terminowe na cukier, następnie Giełda Kawy połączyła się z Nowojorską Giełdą Kakao w 1979, a w 1998 roku nastąpiło kolejne połączenie z Giełdą Bawełny tworząc Nowojorską Giełdę Towarową. W 2006 roku Nowojorska Giełda Towarowa weszła w skład Intercontinental Exchange (ICE). Jednym ze słynnych inwestorów inwestujących na rynku kawy był Jessie Livermore.

Powrót do spisu treści

Hodowcy kawy

kraje hodujące kawowce (2019); źródło: opracowanie własne w serwisie mapchart.net

W 2019 roku arabikę zbierano w 35 krajach, a robustę w 24. Lista krajów (wg wielkości zbiorów) w których hodowane są kawowce w dowolnej odmianie kształtuje się następująco:

Brazylia
Wietnam
Kolumbia
Indonezja
Etiopia
Honduras
Indie
Uganda
Meksyk
Gwatemala
Peru
Nikaragua
Chiny
Wybrzeże Kości Słoniowej
Costa Rica
Kenia
Papua Nowa Gwinea
Tanzania
El Salvador
Ekwador
Kamerun
Laos
Madagaskar
Gabon
Tajlandia
Wenezuela
Republika Dominikany
Haiti
Demokratyczna Republika Konga
Rwanda
Burundi
Filipiny
Togo
Gwinea
Jemen
Kuba
Panama
Boliwia
Timor Leste
Republika Centralnej Afryki
Nigeria
Ghana
Sierra Leone
Angola
Jamajka
Paragwaj
Malawi
Trinidad and Tobago
Zimbabwe
Liberia

najwięksi producenci kawy w odmianie arabika (2019); źródło: opracowanie własne w serwisie mapchart.net

Wśród największych producentów arabiki wymienić należy:

Brazylia
Kolumbia
Etiopia
Honduras
Peru
Gwatemala
Meksyk
Nikaragua
Chiny
Indie

najwięksi producenci kawy w odmianie robusta (2019); źródło: opracowanie własne w serwisie mapchart.net

Z kolei największymi producentami robusty są:

Wietnam
Brazylia
Indonezja
Uganda
Indie
Malezja
Wybrzeże Kości Słoniowej
Tanzania
Tajlandia
Meksyk

Warto zauważyć, że na wśród największych producentów obu gatunków kawy pojawiają się trzy kraje:

Brazylia
Meksyk
Indie

najwięksi producenci kawy z podziałem na gatunki (2019); źródło: opracowanie własne w serwisie mapchart.net

Powrót do spisu treści

Sezon kawowy

Sezon kawowy liczymy mniej więcej od drugiej połowy czerwca. Dlatego w wielu różnych raportach trafiamy na informacje z datami przełomowymi, na przykład 2017/2018.

Okres zbiorów kawy jest oczywiście uzależniony od pogody i kraju tudzież regionu, pierwsze zbiory często są słabszej jakości. Miesiące zbiorów kawy dla największych producentów arabiki przedstawiają się następująco:

Brazylia: maj – wrzesień
Kolumbia wrzesień – grudzień
Etiopia: listopad – luty
Honduras: grudzień – marzec/kwiecień
Peru: lipiec – listopad
Kongo: wrzesień – czerwiec

Poniższa tabela prezentuje okres zbiorów kawy dla wszystkich producentów kawy typu arabica i niektórych producentów robusty, na czerwono zaznaczyłem okres zbiorów u największego producenta arabiki (Brazylia) oraz robusty (Wietnam):

źródło: opracowanie własne

Powrót do spisu treści

Importerzy kawy

top 10 największych importerów kawy (2019); źródło: opracowanie własne w serwisie mapchart.net

Wśród krajów importujących kawę warto wymienić pierwsze piętnaście, ponieważ odpowiadają one za ponad 77% (2019) importu kawy na świecie. Lista wraz z procentowym udziałem w imporcie za 2019 rok:

USA (19,4%)
Niemcy (10,7%)
Francja (9,1%)
Włochy (5,4%)
Japonia (4,1%)
Kanada (4,0%)
Holandia (4,0%)
Belgia (3,6%)
Wielka Brytania (3,5%)
Hiszpania (3,2%)
Szwajcaria (2,5%)
Korea Południowa (2,2%)
Rosja (2,1%)
Polska (1,9%)
Australia (1,5%)

Powrót do spisu treści

International Coffee Organization

Międzynarodowa Organizacja Kawy to coś w rodzaju OPEC-u dla ropy. Co miesiąc publikują raport Coffee Market Report, który zawiera wiele różnych informacji dotyczących kawy, jej produkcji, obrotu (wraz z detalami dotyczącymi eksportu od producentów) i spożycia.

Powrót do spisu treści

Raporty Departamentu Rolnictwa USA

W każdym miesiącu amerykański Departament Rolnictwa publikuje raporty Coffee Annual oraz Coffee semi-annual, które pozwalają śledzić na bieżąco zmiany w zasiewach, zbiorach, eksporcie czy prognozach w poszczególnych krajach – producentach kawy na świecie.

Dwa razy do roku (w czerwcu i grudniu) pojawia się też raport Coffee: World Markets and Trade informująca o światowy obrocie, produkcji, konsumpcji i zapasach kawy wraz z analizą wydarzeń mających wpływ na handel kawą.

Powrót do spisu treści

Raporty Commodity Futures Trading Commission (CFTC)

CFTC to niezależna agencja w USA stworzona by chronić rynek kontraktów futures przed nadużyciami. Jednym z wielu ich zajęć jest cotygodniowe publikowanie raportów Commitments of Traders (COT), w których to pokazują od 70% do nawet 90% otwartych pozycji z giełd towarowych w Chicago i Nowym Jorku. Podział raportu to najczęściej dwie opcje:

commercial (podmioty będące faktycznym posiadaczem danego towaru, zabezpieczający się przed ryzykiem kursowym);
non-commercial (podmioty spekulujące na własny rachunek).

Jednak często można się spotkać z następującym podziałem:

commercial (j.w.);
large speculators (czyli tzw. „grube ryby”: banki inwestycyjne, fundusze hedgingowe, najwięksi inwestorzy indywidualni);
small speculators (czyli tzw. „ulica” – drobni inwestorzy indywidualni).

Raporty te można wykorzystać do określenia sentymentu na rynku pszenicy czy określenia potencjału dalszych wzrostów lub spadków ceny.

Powrót do spisu treści

Spółki kawowe

Na rynku kawy funkcjonuje wiele różnych podmiotów, będących zarówno pośrednikami jak i końcowymi dostawcami kawy dla konsumentów. W przypadku hodowców w zdecydowanej większości nie stanowią oni części globalnych korporacji.

Wśród głównych pośredników na rynku kawy wymienić należy: